असा ही देश ज्याने सेक्स वर्कर्स ला दिली प्रसूती रजा 

बेल्जियम / एनपी इंटरनॅशनल डेस्क 

                    जगातील प्रत्येक देशात लपूनछपून का होईना पण देहव्यापार हा चालतोच.परंतु या व्यवसायात असणाऱ्या महिलांचे जीवन हे फार चॅलेंजिंग असते. त्यांना समाज आणि कायदा यांचे भान ठेवून वागावे लागते. सोबतच देहव्यापार करतांना मुलांना शिक्षित करण्याची मोठी जबाबदारी आणि त्यासाठी अडचणींचा सामना करावा लागतो. पण जगाच्या पाठीवर एक असा देश आहे ज्याने देहव्यापार याला कायदेशीर मजुरीच दिली नाही तर सेक्स वर्कर्स ला प्रसूती रजा देणारा जगातील पहिला देश ठरला आहे.

जगातील अनेक देशांमध्ये या सेक्स वर्कर्सना कोणतेही अधिकार दिले जात नाहीत, परंतु बेल्जियम  असा देश आहे ज्याने 2022 मध्ये केवळ लैंगिक कार्याला गुन्हेगारीच्या श्रेणीतून काढून टाकले नाही आणि ते कायदेशीर केले. यानंतर देशाने पुन्हा एक ऐतिहासिक पाऊल उचलले आणि सेक्स वर्कर्सना प्रसूती रजा आणि पेन्शन दिली.

कायद्यापूर्वी देशातील परिस्थिती कशी होती?
बेल्जियममधील सेक्स वर्कर सोफीने सांगितले की, या कायद्यापूर्वी मला 9 महिन्यांची गरोदर असतानाही पैसे कमवण्यासाठी सेक्स वर्क करायला लावले जात होते. सोफी पाच मुलांची आई आहे. सोफीने सांगितले की, जेव्हा तिला पाचवे अपत्य होणार होते, तेव्हा डॉक्टरांनी तिला बेड रेस्ट घेण्यास सांगितले होते, पण तिला तसे करणे शक्य नव्हते, कारण जर तिने काम केले नाही तर ती कमाई कशी करणार.

सोफी म्हणाली, मला पैशांची गरज असल्याने मी काम थांबवू शकत नव्हते. तिने पुढे सांगितले की, सेक्स वर्कर झाल्यानंतर आता तिला प्रसूती रजा आणि पेन्शन मिळत असल्याने तिचे आयुष्य खूप सोपे झाले आहे.

कोणत्या प्रकारचे अधिकार दिले जात आहेत?
बेल्जियमचे ऐतिहासिक पाऊल आणि नवीन कायद्यामुळे आता सेक्स वर्कर्सना अनेक प्रकारचे अधिकार देण्यात आले आहेत. ज्या अंतर्गत त्यांना कामाचा करार, आरोग्य विमा, पेन्शन, प्रसूती रजा आणि आजारी रजा मिळतील. तसेच, हे इतर कोणत्याही नोकरीप्रमाणेच मानले जाईल आणि तुम्हाला सर्व समान अधिकार मिळतील. सोफी म्हणाली, ही आमच्यासाठी इतर लोकांप्रमाणे जगण्याची संधी आहे.

जगभरात लाखो सेक्स वर्कर आहेत. केवळ बेल्जियममध्येच नव्हे तर जर्मनी, ग्रीस, नेदरलँड आणि तुर्कस्तानसह अनेक देशांमध्ये लैंगिक कामगारांना कायदेशीर मान्यता देण्यात आली आहे, मात्र त्यांना सुट्टी आणि पेन्शन देण्याचे ऐतिहासिक काम केवळ बेल्जियमने केले आहे.

कायदा कसा बदलला?
2022 मध्ये मोठ्या आंदोलनानंतर बेल्जियमने सेक्स वर्कर्सला कायदेशीर करण्याचा निर्णय घेतला होता. अनेक महिन्यांपासून देशभरात या विरोधात निदर्शने सुरू होती. कोविडच्या काळात, देशातील लैंगिक कर्मचाऱ्यांना पाठिंबा नसल्याबद्दल आवाज उठवला गेला, परिणामी लैंगिक कार्य कायदेशीर करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय घेण्यात आला.

या चळवळीच्या अग्रभागी असलेल्यांपैकी एक व्हिक्टोरिया होती, जी बेल्जियन युनियन ऑफ सेक्स वर्कर्सची (UTSOPI) अध्यक्ष होती आणि यापूर्वी 12 वर्षे एस्कॉर्ट होती. हा त्यांच्यासाठी वैयक्तिक लढा होता. व्हिक्टोरिया सेक्स वर्कला समाजसेवा मानते. ती म्हणाली, जर कायदा नसेल आणि तुमची नोकरी बेकायदेशीर असेल तर तुम्हाला मदत करण्यासाठी कोणतेही प्रोटोकॉल नाहीत. हा कायदा लोकांसाठी आम्हाला सुरक्षित करण्याचे साधन म्हणून उदयास आला आहे.

देशात या कायद्यावर टीका होत आहे
ह्युमन राइट्स वॉचच्या संशोधक एरिन किलब्राइड यांनी सांगितले की, आम्ही जगात कुठेही पाहिलेले हे सर्वोत्तम पाऊल आहे आणि प्रत्येक देशाने या दिशेने वाटचाल करणे आवश्यक आहे. समीक्षकांनी सांगितले की, लैंगिक कामाच्या व्यापारामुळे तस्करी, शोषण आणि गैरवर्तन होते, जे हा कायदा थांबवणार नाही. इसाला या स्वयंसेवी संस्थेची स्वयंसेवक ज्युलिया क्रुमिएरे म्हणाली की हा कायदा धोकादायक आहे कारण तो नेहमीच हिंसक असलेल्या व्यवसायाला सामान्य करतो.

एकीकडे देशात या कायद्याचे समर्थन केले जात आहे. दुसरीकडे त्याला विरोधही होत आहे. हजारो महिलांना कामगार हक्क नको आहेत तर त्यांना या नोकरीतून बाहेर पडून सामान्य जीवन जगायचे आहे, असे ज्युलिया क्रुमिरे यांनी सांगितले. ज्युलियाचा असाही विश्वास आहे की जगात असा कोणताही मार्ग नाही ज्यामुळे सेक्स वर्क सुरक्षित होईल.