अजबच हं…..महाविद्यालयीन तरुणी गर्भवती राहिल्यास सरकार देणार ९० हजार रुपये

रशिया / नवप्रहार ब्युरो

           एकीकडे देशातील जन्मदर आटोक्यात रहावा यासाठी सरकार नागरिकांना नसबंदी साठी किंवा गर्भधारणा टाळण्यासाठी चे उपाययोजना करण्यासाठी प्रोत्साहित करते. तर दुसरीकडे रशियन सरकारने महाविद्यालयीन तरुणींना गर्भधारणेसाठी प्रोत्साहित करण्यासाठी ९० हजार रु.देण्याची घोषणा केली आहे.अर्थात रशियात घाटात असलेल्या जन्मदर वाढविण्यासाठी हा अजब गजब फॉर्म्युला वापरण्यात येत आहे.

 रशियामध्ये वेगाने घटणाऱ्या जन्मदराबद्दल चिंता निर्माण झाली आहे. जन्मदर वाढवण्यासाठी एक विचित्र योजना सुरू करण्यात आली आहे. याअंतर्गत शाळा आणि महाविद्यालयात शिकणाऱ्या मुलींना भाड्याने बाळंतपण करण्याची आणि त्यांचे संगोपन करण्याची परवानगी देण्यात आली आहे.

तथापि, ही योजना सुरुवातीला रशियाच्या काही भागातच लागू करण्यात आली आहे. याअंतर्गत, शाळेत शिकणाऱ्या मुलींना गर्भवती राहण्यासाठी, बाळंतपण करण्यासाठी आणि त्याचे संगोपन करण्यासाठी १,००,००० रूबल (म्हणजे सुमारे ₹ ९०,०००) पेक्षा जास्त रक्कम दिली जात आहे.

ही योजना फक्त प्रौढ मुलींसाठी लागू

रशियाच्या काही भागात ही योजना लागू आहे. गेल्या काही महिन्यांत दहा प्रदेशांमध्ये सुरू करण्यात आलेला हा नवीन उपक्रम रशियाच्या नवीन लोकसंख्याशास्त्रीय धोरणाचा एक भाग आहे, जो मार्च २०२५ मध्ये स्वीकारलेल्या धोरणाचा विस्तार करतो. ही योजना फक्त प्रौढ महिलांना लागू आहे. देशातील जन्मदरात झालेल्या नाट्यमय घट लक्षात घेऊन ही योजना तयार करण्यात आली आहे. ‘प्रोनाटॅलिझम’ हे मुलांना जन्म देण्यास प्रोत्साहन देणारे धोरण आहे. रशियामध्ये, जन्मदर वाढवण्यासाठी आणि घटत्या लोकसंख्येला थांबवण्यासाठी ‘प्रोनाटॅलिझम’ धोरणे लागू केली जात आहेत. या धोरणांमध्ये निरोगी बाळाच्या जन्मासाठी रोख देयके आणि मातृत्व लाभ यासारख्या आर्थिक प्रोत्साहनांचा समावेश आहे.

रशियामध्ये जन्मदर किती आहे?

२०२३ मध्ये रशियामध्ये प्रति महिला जन्माला येणाऱ्या मुलांची संख्या १.४१ आहे – जी सध्याच्या लोकसंख्येला कायम ठेवण्यासाठी आवश्यक असलेल्या २.०५ पातळीपेक्षा खूपच कमी आहे. किशोरवयीन मुलींना शाळेत असताना मुले होण्यासाठी पैसे देणे हा रशियामध्ये एक वादग्रस्त मुद्दा आहे. रशियन पब्लिक ओपिनियन रिसर्च सेंटरच्या अलीकडील सर्वेक्षणानुसार, ४३ टक्के रशियन लोक या धोरणाचे समर्थन करतात, तर ४० टक्के लोक त्याच्या विरोधात आहेत. परंतु हे एक लक्षण आहे की देश मुलांची संख्या वाढवण्याला उच्च प्राधान्य देतो.

भविष्याचा अंदाज काय आहे?

रशियन लोक राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांना एका समृद्ध महासत्तेचे प्रतीक मानतात, तसेच विशाल (आणि वाढत्या) प्रदेशावरील नियंत्रण आणि एक शक्तिशाली लष्करी शक्ती मानतात. तथापि, विरोधाभासीपणे, युक्रेनवर आक्रमण करून आणि त्याचा प्रदेश बेकायदेशीरपणे कब्जा करून रशियाचा भौतिक आकार वाढवण्याचे त्यांचे प्रयत्न रशियाची लोकसंख्या कमी करण्याच्या दृष्टीने विनाशकारी ठरले आहेत. काही अंदाजानुसार युद्धात मारल्या गेलेल्या रशियन सैनिकांची संख्या २५०,००० इतकी आहे, तर युद्धामुळे लाखो सर्वात शिक्षित रशियन लोकांना स्थलांतर करावे लागले. असा अंदाज आहे की २०५० पर्यंत जगातील तीन चतुर्थांश पेक्षा जास्त देशांमध्ये प्रजनन दर इतका कमी असेल की ते त्यांची लोकसंख्या टिकवू शकणार नाहीत.

रशिया व्यतिरिक्त, इतर कोणत्या देशांमध्ये अशी योजना आहे?

महिलांना अधिक मुले जन्माला घालण्यासाठी धोरणे आणणारे पुतिन हे एकमेव जागतिक नेते नाहीत. हंगेरीमध्ये, व्हिक्टर ऑर्बन यांचे सरकार तीन किंवा त्याहून अधिक मुले असलेल्यांना कर सवलत देत आहे. पोलंडमध्ये, दोन किंवा त्याहून अधिक मुले असलेल्या कुटुंबांना प्रति मूल ५०० झ्लॉटी दरमहा दिले जातात. पोलंडचे अधिकृत चलन झ्लॉटी आहे. परंतु असे काही पुरावे आहेत की यामुळे उच्च उत्पन्न असलेल्या पोलिश महिलांना अधिक मुले जन्माला घालण्यास प्रोत्साहन मिळाले नाही, कारण त्यांना दुसरे मूल होण्यासाठी उच्च उत्पन्न आणि करिअरच्या प्रगतीचे आमिष सोडावे लागू शकते. त्याचप्रमाणे अमेरिकेत, अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प महिलांना मूल होण्यासाठी ५ हजार  अमेरिकन डॉलर्स देण्याचा प्रस्ताव देत आहेत.या धोरणांचा परिणाम संमिश्र झाला आहे. घटत्या जन्मदराला मागे टाकण्याचा सोपा मार्ग कोणत्याही देशाला सापडलेला नाही